Trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, HS Code (Harmonized System Code) là mã số không thể thiếu để phân loại hàng hóa khi khai báo hải quan. Việc xác định đúng mã HS giúp doanh nghiệp biết được mức thuế, chính sách ưu đãi, và thủ tục cần thực hiện tại các thị trường khác nhau. Tuy nhiên, không ít người vẫn gặp khó khăn khi tra cứu và áp mã HS chính xác. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ HS Code là gì, tầm quan trọng của nó, và cách tra cứu mã HS hiệu quả nhất trong năm 2025.
HS Code là gì?
HS Code (Harmonized System Code), hay còn gọi là Mã HS, là mã số phân loại hàng hóa theo Hệ thống hài hòa mô tả và mã hóa hàng hóa do Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO) ban hành. Hệ thống này được sử dụng rộng rãi trong xuất nhập khẩu, giúp đồng bộ việc:
- Phân loại hàng hóa
- Tính thuế xuất nhập khẩu
- Áp dụng chính sách quản lý nhà nước (giấy phép, kiểm tra chuyên ngành…)
- Thống kê thương mại quốc tế
Mỗi loại hàng hóa đều được gán một mã HS riêng, gồm từ 6 đến 10 chữ số, phản ánh đầy đủ thông tin về tính chất và mục đích sử dụng của sản phẩm.
Tại Việt Nam, hệ thống mã HS được cụ thể hóa trong Danh mục hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu Việt Nam, ban hành kèm theo Thông tư 31/2022/TT-BTC do Bộ Tài chính công bố. Danh mục này sử dụng mã HS 8 chữ số, làm cơ sở để tra cứu thuế, kiểm tra hàng hóa, và xác định nghĩa vụ khai báo của doanh nghiệp.
Cấu trúc của HS Code
HS Code thường gồm 6 đến 10 chữ số, chia theo cấp độ:
| Cấp độ | Ý nghĩa | Ví dụ: 1006.30.91.00 (gạo thơm) |
| 2 số đầu | Chương – Nhóm hàng lớn | 10: Ngũ cốc |
| 4 số đầu | Nhóm – Nhóm hàng cụ thể hơn | 1006: Gạo |
| 6 số đầu | Phân nhóm – Phân loại chi tiết hơn | 1006.30: Gạo đã xay |
| 8-10 số | Mã quốc gia – Phân loại theo quy định của từng nước | 1006.30.91.00: Gạo thơm tại Việt Nam |
Mã HS 6 số là chuẩn quốc tế. Các nước có thể bổ sung 2–4 số để phù hợp với nhu cầu quản lý trong nước. 6 số đầu là chuẩn quốc tế, là mã thống nhất toàn cầu do Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO) quy định. Tất cả các nước thành viên đều dùng chung mã này để phân loại hàng hóa đến cấp phân nhóm. Ví dụ: 1006.30 là mã HS của gạo đã xay. Mã này giống nhau ở tất cả các nước (Việt Nam, Mỹ, Nhật, EU,…).
Các số sau (8 hoặc 10 số) do từng nước quy định. Mỗi quốc gia có thể thêm 2–4 số vào sau mã 6 số để:
- Phân loại chi tiết hơn cho mục đích tính thuế
- Phân biệt hàng ưu đãi FTA, hàng chịu hạn ngạch, hàng cấm/hạn chế
- Quản lý kiểm tra chuyên ngành tốt hơn
- Đây gọi là mã phân loại cấp quốc gia hoặc khu vực.
Vai trò của HS Code trong xuất nhập khẩu
Đối với Doanh nghiệp xuất nhập khẩu
Trước hết, mã HS quyết định mức thuế nhập khẩu, thuế VAT và thuế tiêu thụ đặc biệt (nếu có). Do đó, sử dụng mã phù hợp giúp doanh nghiệp dự toán đúng chi phí và xây dựng mức giá bán cạnh tranh trên thị trường.
Thứ hai, mã HS là căn cứ để hưởng ưu đãi thuế quan từ các hiệp định thương mại tự do (FTA). Hàng hóa muốn được giảm thuế cần nằm trong danh mục ưu đãi theo mã HS và kèm theo giấy chứng nhận xuất xứ phù hợp như C/O form D, E, CPTPP,…
Bên cạnh đó, HS Code còn quyết định các thủ tục hành chính kèm theo. Dựa vào mã HS, doanh nghiệp có thể biết hàng hóa có cần xin giấy phép gì không như kiểm dịch thực vật, kiểm tra chất lượng hay công bố hợp quy.
Cuối cùng, mã HS là công cụ quan trọng để nghiên cứu và định hướng thị trường xuất khẩu. Thông qua các nền tảng như UN Comtrade hay TradeInt, doanh nghiệp có thể tra cứu theo mã HS để biết các thị trường tiềm năng, giá xuất khẩu trung bình, quy mô nhập khẩu và đối thủ cạnh tranh – từ đó tối ưu hóa chiến lược sản phẩm và mở rộng thị trường một cách hiệu quả.
Đối với Cơ quan hải quan
Trước hết, mã HS là căn cứ để cơ quan hải quan xác định mức thuế và thực hiện kiểm tra hàng hóa. Dựa trên mã HS, hải quan tra biểu thuế để tính số thuế phải nộp và áp dụng các biện pháp quản lý tương ứng với từng mặt hàng, như yêu cầu kiểm tra chuyên ngành, áp dụng hạn ngạch hoặc kiểm soát đối với hàng cấm, hàng có điều kiện.
Thứ hai, mã HS là công cụ hữu hiệu trong việc phòng chống gian lận thương mại. Việc khai báo sai mã HS nhằm mục đích trốn thuế, né giấy phép hoặc chuyển loại hàng hóa bất hợp pháp có thể bị phát hiện thông qua việc kiểm tra và đối chiếu mã HS thực tế.
Cuối cùng, HS Code là cơ sở để xây dựng thống kê xuất nhập khẩu quốc gia. Thông qua mã HS, nhà nước có thể theo dõi chính xác dòng chảy hàng hóa, lập báo cáo thương mại theo ngành hàng, thị trường, cũng như phân tích xu hướng xuất nhập khẩu phục vụ cho hoạch định chính sách phát triển kinh tế và hội nhập quốc tế.
Đối với Bộ ngành quản lý chuyên ngành (Công Thương, NN&PTNT, Y tế, KH-CN, Môi trường,...)
Trước hết, HS Code là cơ sở để áp dụng chính sách quản lý chuyên ngành theo từng nhóm hàng.
Bên cạnh đó, HS Code giúp các bộ, ngành xây dựng và quản lý danh mục hàng hóa chuyên ngành một cách minh bạch và thống nhất.
Cuối cùng, thống kê thương mại theo mã HS là nguồn dữ liệu đầu vào quan trọng để các cơ quan hoạch định chính sách.
Đối với người làm dịch vụ logistics, khai thuê hải quan, forwarder
Trong mọi tờ khai xuất nhập khẩu, mã HS là yếu tố bắt buộc. Việc phân loại đúng mã là điều kiện tiên quyết để forwarder hoặc đại lý hải quan hoàn tất thủ tục thông quan cho doanh nghiệp.
Đối với các doanh nghiệp, đặc biệt là SME, forwarder thường đóng vai trò như cố vấn logistics. Việc tư vấn chính xác mã HS không chỉ giúp khách hàng hiểu trước nghĩa vụ thuế mà còn xác định được các giấy phép cần thiết, hay cách tận dụng ưu đãi thuế quan từ các hiệp định FTA.
Bên cạnh đó, mã HS còn là cơ sở để chuẩn hóa các chứng từ logistics.
Đối với Cơ quan thống kê và hoạch định chính sách thương mại
Thông qua mã HS, nhà nước dễ dàng phân tích cán cân thương mại và cơ cấu xuất khẩu. Đây là công cụ để nhận diện xu hướng dịch chuyển từ xuất khẩu thô sang hàng chế biến sâu, từ nguyên liệu sang sản phẩm có giá trị gia tăng cao.
Dữ liệu từ mã HS còn là cơ sở để xây dựng và điều chỉnh chính sách phát triển. Cơ quan chức năng có thể dựa vào đó để thiết kế chiến lược ngành, thúc đẩy đàm phán FTA, hoặc điều chỉnh thuế suất nhằm bảo hộ hợp lý cho sản xuất trong nước.
Danh mục hàng hóa xuất nhập khẩu của Việt Nam theo HS Code
Dưới đây là danh mục hàng hóa xuất nhập khẩu của Việt Nam theo HS Code – được phân loại theo chương (chapter) trong hệ thống mã HS (Harmonized System) phiên bản mới nhất (Việt Nam sử dụng HS 2022 từ năm 2022):
Chương 01 – 05: Sản phẩm động vật
- Chương 01: Động vật sống
- Chương 02: Thịt và phụ phẩm ăn được
- Chương 03: Cá và thủy sản
- Chương 04: Sữa và sản phẩm từ sữa, trứng, mật ong
- Chương 05: Các sản phẩm động vật khác (sừng, xương, tơ tằm,…)
Chương 06 – 14: Sản phẩm thực vật
- Chương 06: Cây giống, hoa
- Chương 07: Rau củ quả tươi hoặc đã qua chế biến
- Chương 08: Trái cây và quả hạch
- Chương 09: Cà phê, trà, hạt tiêu, gia vị
- Chương 10: Ngũ cốc (gạo, lúa mì, ngô, lúa mạch…)
- Chương 11: Sản phẩm xay nghiền (bột mì, tinh bột…)
- Chương 12: Hạt có dầu (đậu nành, mè, hạt điều…)
- Chương 13: Nhựa cây, cao su thiên nhiên
- Chương 14: Vật liệu thực vật (song, mây, tre, nứa,…)
Chương 15 – 24: Thực phẩm và sản phẩm chế biến
- Chương 15: Mỡ và dầu thực vật, động vật
- Chương 16 – 21: Các loại thực phẩm chế biến
- Chương 22: Đồ uống (nước giải khát, rượu, bia)
- Chương 23: Bã thải từ công nghiệp thực phẩm
- Chương 24: Thuốc lá và sản phẩm từ thuốc lá
Chương 25 – 97: Hàng hóa khác (nông – công nghiệp – kỹ thuật)
- Chương 44: Gỗ và sản phẩm từ gỗ (gỗ xẻ, gỗ dán, viên nén…)
- Chương 40: Cao su và sản phẩm cao su
- Chương 72 – 83: Sắt thép và kim loại
- Chương 84 – 85: Máy móc, thiết bị điện tử
- Chương 87: Phương tiện vận tải
- Chương 90 – 97: Dụng cụ quang học, thiết bị y tế, hàng thủ công mỹ nghệ…
Các cách tra cứu HS Code chính xác
Cách 1: Tra cứu trên biểu thuế xuất nhập khẩu hàng hóa
Biểu thuế xuất nhập khẩu được hiểu là bảng tập hợp các loại thuế xuất do Nhà nước quy định để áp thuế cho các đối tượng cụ thể (như hàng hóa, dịch vụ, tài sản,..vv..)
Để tra mã HS cho mặt hàng nông sản, doanh nghiệp chỉ cần mở biểu thuế xuất nhập khẩu, sau đó nhập từ khóa liên quan đến mặt hàng này là đã có thể tìm thấy mã HS tương ứng với mô tả và hàng hóa bạn chọn. Tuy nhiên, phương pháp này có hạn chế là thường chỉ áp dụng với những mặt hàng nông sản đơn giản, dễ tìm kiếm. Vậy nên, với những mặt hàng phức tạp, doanh nghiệp có thể lựa chọn các hình thức khác để áp dụng.
Cách 2: Tra cứu trực tuyến
Tra cứu mã HS trực tuyến được xem là hình thức tra cứu tiện lợi và nhanh chóng nhất. Chính vì thế, doanh nghiệp nên lựa chọn cách này để tìm kiếm thông tin chính thống về các loại nông sản mà mình đang chuẩn bị xuất khẩu hay nhập khẩu.
Website chính thức của Tổng cục Hải quan Việt Nam
Đây là nguồn tra cứu chuẩn theo Thông tư 31/2022/TT-BTC, cung cấp đầy đủ thông tin về mã HS, thuế suất, quản lý chuyên ngành.
Bước 1: Người dùng truy cập https://www.customs.gov.vn/
Bước 2: Người dùng vào mục “Tra cứu biểu thuế – Mã HS” để tìm kiếm theo mô tả hàng hóa hoặc mã HS cụ thể.
Nền tảng phân tích dữ liệu thương mại Trade Intelligence
Trade Intelligence là một nền tảng hỗ trợ doanh nghiệp trong hoạt động xuất nhập khẩu, cung cấp công cụ tra cứu HS Code theo tên hàng hóa một cách nhanh chóng và chính xác. Không chỉ dừng lại ở việc hiển thị mã HS, hệ thống còn cung cấp dữ liệu thực tế về xuất nhập khẩu, như thị trường tiêu thụ, biểu thuế nhập khẩu theo từng quốc gia, và lịch sử giá giao dịch theo mặt hàng. Đây là giải pháp đặc biệt phù hợp với các doanh nghiệp đang muốn nghiên cứu thị trường, định vị sản phẩm hoặc xác định mã HS phù hợp nhất trong thực tiễn, nhờ việc khai thác dữ liệu thương mại quốc tế một cách bài bản và trực quan.
Bước 1: Người dùng truy cập https://www.tradeint.com/resources/free-hs-code-tool/
Bước 2: Lựa chọn Mã quốc gia
Bước 3: Tìm kiếm Mã HS
- Cách 1: Người dùng nhập số Chương/Nhóm/Phân Nhóm
- Cách 2: Người dùng nhập Tên sản phẩm
Bước 4: Người dùng tiếp tục bấm vào các Mã HS 4 chữ số để hiển thị Mã HS 6-10 chữ số
Tổng kết
HS Code không chỉ đơn thuần là một dãy số mà còn là yếu tố then chốt quyết định đến mức thuế, thủ tục và khả năng thông quan hàng hóa trong xuất nhập khẩu. Việc hiểu rõ bản chất và biết cách tra cứu chính xác mã HS sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, tránh rủi ro pháp lý và tối ưu hóa quy trình xuất nhập khẩu. Trong bối cảnh thương mại quốc tế ngày càng cạnh tranh và nhiều rào cản kỹ thuật, nắm vững kiến thức về HS Code là bước chuẩn bị không thể thiếu để chinh phục thị trường toàn cầu.
Theo dõi Tradeint ngay để nâng cao kiến thức chuyên môn và không bỏ lỡ các cập nhật mới nhất về thương mại quốc tế.
