Việt Nam là một trong những quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới, với sản lượng và chủng loại phong phú, đáp ứng nhu cầu đa dạng từ thị trường quốc tế. Tuy nhiên, để gạo Việt Nam có thể ra thị trường nước ngoài một cách hợp pháp và thuận lợi, doanh nghiệp cần nắm rõ thủ tục xuất khẩu gạo theo đúng quy định hiện hành.
Trong bài viết này, hãy cùng TradeInt tìm hiểu những cập nhật mới nhất về các giấy phép, thủ tục trong hoạt động xuất khẩu gạo, cũng như những lưu ý quan trọng cho một số thị trường.
Điều kiện để doanh nghiệp được phép xuất khẩu gạo
Doanh nghiệp được kinh doanh xuất khẩu gạo khi đáp ứng một số điều kiện:
- Có ít nhất 01 kho chuyên dùng để chứa thóc, gạo phù hợp với tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về kho chứa thóc, gạo do cơ quan có thẩm quyền ban hành theo quy định của Luật tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật;
- Có ít nhất 01 cơ sở xay, xát hoặc cơ sở chế biến thóc, gạo phù hợp với tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về kho chứa và cơ sở xay, xát, chế biến thóc, gạo do cơ quan có thẩm quyền ban hành theo quy định của Luật tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật.
- Kho chứa, cơ sở xay, xát, chế biến thóc, gạo có thể thuộc sở hữu của thương nhân hoặc do thương nhân thuê của tổ chức, cá nhân khác, có hợp đồng thuê bằng văn bản theo quy định của pháp luật với thời hạn thuê tối thiểu 05 năm.
- Thương nhân có Giấy chứng nhận không được cho thuê, cho thuê lại kho chứa, cơ sở xay, xát, chế biến thóc, gạo đã được kê khai để chứng mình việc đáp ứng điều kiện kinh doanh trong đơn đề nghị cấp Giấy chứng nhận của mình được thương nhân khác sử dụng vào mục đích xin cấp Giấy chứng nhận.Doanh nghiệp xin giấy phép xuất khẩu gạo ở đâu?
Thủ tục xuất khẩu gạo năm 2025 gồm những bước nào?
Hãy cùng TradeInt tìm hiểu xem thủ tục xuất khẩu gạo năm 2025 có trình tự như thế nào và có thay đổi, cập nhật gì hay không nhé!
Bước 1: Đăng ký doanh nghiệp xuất khẩu
Doanh nghiệp cần hoàn tất thủ tục đăng ký với các cơ quan chức năng để được phép tham gia vào hoạt động xuất khẩu, bao gồm việc đăng ký mã số thuế và mã số xuất nhập khẩu.
Bước 2. Xin giấy phép xuất khẩu gạo
Doanh nghiệp muốn xin giấy phép xuất khẩu gạo sẽ phải làm thủ tục tại Bộ Công Thương. Đây là bước quan trọng để xác nhận doanh nghiệp đó có đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo.
Hồ sơ bao gồm các tài liệu sau:
- Đơn đề nghị cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo (1 bản chính).
- Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, hoặc giấy chứng nhận đầu tư: 1 bản sao có xác nhận và đóng dấu sao y bản chính của thương nhân.
- Hợp đồng thuê kho chứa, cơ sở xay xát, chế biến thóc, gạo (trong trường hợp thương nhân thuê kho chứa, cơ sở xay xát, chế biến); hoặc giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất, quyền sở hữu kho chứa, cơ sở xay xát, chế biến (đối với trường hợp kho chứa, cơ sở xay xát, chế biến thuộc sở hữu của thương nhân): 1 bản sao, có xác nhận và đóng dấu sao y bản chính của thương nhân.
Bước 3: Ký hợp đồng xuất khẩu
Doanh nghiệp cần ký kết hợp đồng xuất khẩu với đối tác nước ngoài. Trong đó, hợp đồng phải làm rõ các điều khoản quan trọng như giá bán, số lượng, chất lượng, phương thức thanh toán và điều kiện giao hàng.
Bước 4: Làm hồ sơ đăng ký hợp đồng xuất khẩu gạo
Sau khi ký kết hợp đồng xuất khẩu, doanh nghiệp cần hoàn thiện hồ sơ và đăng ký hợp đồng với các cơ quan chức năng. Khi đăng ký hợp đồng xuất khẩu gạo với cơ quan chức năng (như Bộ Công Thương hoặc cơ quan hải quan), doanh nghiệp cần chuẩn bị:
- Bản sao hợp đồng xuất khẩu có công chứng hoặc xác nhận hợp pháp.
- Giấy phép kinh doanh và các giấy tờ liên quan đến quyền xuất khẩu gạo.
- Các tài liệu bổ trợ khác theo yêu cầu của cơ quan quản lý.
Bước 5: Chuẩn bị hàng hóa
Doanh nghiệp cần chuẩn bị gạo xuất khẩu đúng với các điều khoản đã thỏa thuận, đảm bảo việc đóng gói và dán nhãn đúng yêu cầu của quốc gia nhập khẩu.
Bước 6: Kiểm tra chất lượng và chứng nhận kiểm dịch
Theo Nghị định 107/2018/NĐ-CP, gạo xuất khẩu phải đáp ứng một số tiêu chuẩn nhất định, bao gồm:
- Độ ẩm
- Tỷ lệ hạt nguyên
- Dư lượng thuốc bảo vệ thực vật
- Hàm lượng tạp chất và kim loại nặng
- Giống lúa: Phải nằm trong danh mục giống lúa được phép xuất khẩu
Trước khi xuất khẩu, gạo cần được kiểm tra chất lượng và kiểm dịch bởi cơ quan chức năng như Bộ Nông nghiệp và Môi trường (trước đây là Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) để đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm của nước nhập khẩu.
Hồ sơ đăng ký kiểm dịch thực vật thường gồm các giấy tờ sau, được nộp tại cơ quan kiểm dịch thực vật thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường hoặc các chi cục kiểm dịch thực vật vùng:
- Giấy đăng ký kiểm dịch thực vật (theo mẫu của cơ quan kiểm dịch quy định tại Phụ lục IV của Thông tư 33/2014/TT-BNNPTNT)
- Hóa đơn thương mại, vận đơn, phiếu đóng gói hàng hóa (nếu có)
- Giấy ủy quyền của chủ hàng (trong trường hợp bên đăng ký là người được ủy quyền)
- Mẫu gạo của lô hàng cần kiểm dịch.
Bước 7: Khai báo hải quan
Để tiến hành xuất khẩu gạo, doanh nghiệp cần chuẩn bị đầy đủ các giấy tờ sau:
- Tờ khai hải quan điện tử thông qua hệ thống VNACCS/VCIS.
- Hóa đơn thương mại (Commercial Invoice).
- Danh sách chi tiết hàng hóa đóng gói (Packing List).
- Hợp đồng thương mại đã ký kết với đối tác nước ngoài (Sale Contract).
- Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo do Bộ Công Thương cấp.
- Các chứng từ khác theo yêu cầu cụ thể của cơ quan hải quan trong quá trình làm thủ tục.
Trong các chứng từ trên, giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo, tờ khai hải quan, hóa đơn thương mại và danh sách đóng gói là những tài liệu quan trọng nhất. Các giấy tờ khác có thể được yêu cầu bổ sung tùy theo từng lô hàng và yêu cầu từ cơ quan hải quan.
Ngoài ra, doanh nghiệp cũng cần chuẩn bị bộ chứng từ xuất khẩu gạo để giao cho đối tác nhập khẩu, bao gồm:
- Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (Certificate of Origin).
- Giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật (Phytosanitary Certificate).
- Giấy chứng nhận hun trùng (Fumigation Certificate).
Bước 8: Kiểm tra và thông quan
Sau khi khai báo, bước tiếp theo trong thủ tục xuất khẩu gạo là cơ quan hải quan sẽ tiến hành kiểm tra thực tế lô hàng. Nếu hàng hóa đạt yêu cầu, lô hàng sẽ được thông quan và cho phép xuất khẩu.
Mã HS chi tiết của từng loại gạo
Khi thực hiện thủ tục xuất khẩu gạo, doanh nghiệp cần lưu ý rằng sản phẩm này thuộc Chương 10 – Ngũ cốc trong Danh mục hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu của Việt Nam, nhóm 1006. Việc nắm rõ mã HS này rất quan trọng trong quá trình hoàn thiện thủ tục xuất khẩu gạo, giúp đảm bảo việc thông quan hàng hóa suôn sẻ và tuân thủ đúng quy định của cơ quan hải quan.
Dưới đây là chi tiết mã HS code cho các loại gạo xuất khẩu của Việt Nam.
| Mã HS | Mô tả hàng hóa |
| 10.06 | Lúa gạo. |
| 1006.1 | – Thóc: |
| 1006.10.10 | – – Phù hợp để gieo trồng |
| 1006.10.90 | – – Loại khác |
| 1006.2 | – Gạo lứt: |
| 1006.20.10 | – – Gạo Hom Mali |
| 1006.20.90 | – – Loại khác |
| 1006.3 | – Gạo đã xát toàn bộ hoặc sơ bộ, đã hoặc chưa được đánh bóng hoặc hồ (glazed): |
| 1006.30.30 | – – Gạo nếp |
| 1006.30.40 | – – Gạo Hom Mali |
| 1006.30.50 | – – Gạo Basmati |
| 1006.30.60 | – – Gạo Malys |
| 1006.30.70 | – – Gạo thơm khác |
| – – Loại khác: | |
| 1006.30.91 | – – – Gạo đồ |
| 1006.30.99 | – – – Loại khác |
| 1006.4 | – Tấm: |
| 1006.40.10 | – – Loại dùng làm thức ăn chăn nuôi |
| 1006.40.90 | – – Loại khác |
Gạo Việt Nam xuất khẩu có phải đóng thuế không?
Khi thực hiện thủ tục xuất khẩu gạo, một trong những vấn đề quan tâm hàng đầu của doanh nghiệp là thuế.
Theo quy định hiện hành, gạo xuất khẩu của Việt Nam hầu hết không chịu thuế xuất khẩu, tức là mức thuế xuất khẩu là 0%. Ngoài ra, thuế giá trị gia tăng (VAT) đối với gạo xuất khẩu cũng được áp dụng với tỷ lệ 0%. Những chính sách thuế ưu đãi này nhằm giảm bớt gánh nặng cho doanh nghiệp, tạo điều kiện cho sản phẩm gạo Việt Nam mở rộng thị phần trên thị trường quốc tế.
Các quy định của nhà nước về hoạt động xuất khẩu gạo
Đầu năm 2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 01/2025/NĐ-CP, sửa đổi và bổ sung một số điều trong Nghị định số 107/2018/NĐ-CP ngày 15/8/2018 liên quan đến hoạt động kinh doanh xuất khẩu gạo.
Thay đổi 1: Mở rộng và làm rõ quyền kinh doanh xuất khẩu gạo
Nghị định số 01/2025/NĐ-CP tiếp tục duy trì quy định cho phép thương nhân Việt Nam thuộc mọi thành phần kinh tế tham gia vào hoạt động xuất khẩu gạo, miễn là họ đáp ứng các điều kiện tại Điều 4 của Nghị định 107/2018/NĐ-CP và được cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo. Đồng thời, thương nhân nước ngoài đầu tư trực tiếp tại Việt Nam cũng có quyền kinh doanh xuất khẩu gạo theo cam kết trong các hiệp định quốc tế.
Ngoài ra, Nghị định mới bổ sung một quy định quan trọng về quyền kinh doanh xuất khẩu gạo: thương nhân có Giấy chứng nhận chỉ được phép ủy thác xuất khẩu hoặc nhận ủy thác từ các thương nhân khác có Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo. Điều này nhằm đảm bảo tính minh bạch và nâng cao chất lượng trong chuỗi cung ứng gạo xuất khẩu.
Thay đổi 2: Bổ sung thêm trường hợp thu hồi Giấy chứng nhận kinh doanh xuất khẩu gạo
Ngoài 7 trường hợp thu hồi Giấy chứng nhận theo Nghị định 107/2018/NĐ-CP, Nghị định số 01/2025/NĐ-CP đã bổ sung thêm một trường hợp mới.
Cụ thể, nếu sau 45 ngày kể từ ngày Bộ Công Thương ban hành văn bản đôn đốc thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo mà Bộ Công Thương không nhận được báo cáo của thương nhân theo quy định tại khoản 1, khoản 2 Điều 24 Nghị định số 107/2018/NĐ-CP thì sẽ bị Bộ Công Thương xem xét, quyết định thu hồi Giấy chứng đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu.
Quyết định thu hồi sẽ được Bộ Công Thương gửi tới:
- Thương nhân bị thu hồi Giấy chứng nhận
- Tổng cục Hải quan
- Sở Công Thương liên quan
Hiệp hội Lương thực Việt Nam cũng sẽ nhận thông báo để phối hợp thực hiện. Điều này nhằm tăng cường kỷ luật và đảm bảo rằng các thương nhân thực hiện đầy đủ nghĩa vụ báo cáo, qua đó nâng cao hiệu quả quản lý ngành gạo.
Thay đổi 3: Chỉnh sửa quy định về báo cáo lượng tồn kho gạo
Theo Nghị định 107/2018/NĐ-CP, thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo Việt Nam phải báo cáo lượng thóc, gạo tồn kho hàng tuần vào thứ 5. Tuy nhiên, quy định này đã được điều chỉnh trong Nghị định số 01/2025/NĐ-CP:
- Tần suất báo cáo: Doanh nghiệp cần báo cáo định kỳ trước ngày 5 hàng tháng.
- Phạm vi báo cáo: Báo cáo sẽ được gửi đến Bộ Công Thương, Sở Công Thương nơi doanh nghiệp đặt trụ sở hoặc cơ sở sản xuất, đồng thời sao gửi Hiệp hội Lương thực Việt Nam.
Sự thay đổi này nhằm giảm bớt công việc hành chính cho doanh nghiệp, đồng thời vẫn đảm bảo hệ thống quản lý chặt chẽ lượng tồn kho, giúp nâng cao hiệu quả trong công tác điều hành xuất khẩu gạo.
Thay đổi 4: Tăng cường trách nhiệm quản lý của các bộ ngành và địa phương
Bên cạnh việc điều chỉnh một số vấn đề trong xuất khẩu gạo, Nghị định số 01/2025/NĐ-CP còn nhấn mạnh vai trò của các cơ quan quản lý trong việc nâng cao chất lượng và giá trị ngành hàng gạo.
Trách nhiệm của Bộ Công Thương
Bộ Công Thương sẽ tiếp tục thực hiện các chương trình phát triển ngoại thương và xúc tiến thương mại cho gạo và các sản phẩm chế biến từ gạo. Bộ này cũng đảm bảo xây dựng thương hiệu gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế một cách chủ động, có trọng tâm và trọng điểm.
Trách nhiệm của Bộ Tài chính
Bộ Tài chính sẽ ưu tiên phân bổ nguồn kinh phí hàng năm cho các chương trình xúc tiến thương mại và hỗ trợ phát triển ngành hàng gạo.
Vai trò của UBND các tỉnh, thành phố
UBND các tỉnh, thành phố sẽ có trách nhiệm chỉ đạo Sở Công Thương phối hợp với các cơ quan liên quan để tổ chức hậu kiểm kho chứa, cơ sở xay xát và chế biến thóc, gạo trong vòng 45 ngày kể từ khi thương nhân được cấp Giấy chứng nhận kinh doanh xuất khẩu gạo. Điều này nhằm đảm bảo cơ sở vật chất đáp ứng đúng yêu cầu về điều kiện kinh doanh.
Xây dựng chiến lược xuất khẩu gạo cùng TradeInt
Xuất khẩu gạo Việt Nam là một ngành có vai trò chiến lược trong nền kinh tế quốc dân và là cánh cửa giúp doanh nghiệp vươn ra thế giới.
Để hoạt động kinh doanh diễn ra thuận lợi, hiệu quả, nắm vững các thủ tục xuất khẩu gạo theo quy định mới nhất năm 2025 là tiền đề quan trọng, giúp doanh nghiệp tránh các rắc rối và phát sinh không cần thiết về chi phí, thời gian, nguồn lực.
Ngoài việc đáp ứng đầy đủ các yêu cầu pháp lý, doanh nghiệp cũng cần xây dựng một chiến lược kinh doanh xuất khẩu gạo chủ động, linh hoạt, đặc biệt là trong bối cảnh thị trường gạo toàn cầu đang chứng kiến nhiều biến động khó lường.
Với TradeInt, doanh nghiệp sẽ có một người trợ thủ đắc lực và toàn năng để:
- Chủ động theo dõi xu hướng nhập khẩu, giá gạo quốc tế và thị trường tiềm năng.
- Phân tích xu hướng xuất, nhập gạo khẩu toàn cầu để nhanh chóng có những điều chỉnh chiến lược.
Từ đó, TradeInt mang lại sự tự tin và sức mạnh để doanh nghiệp xây dựng, củng cố thương hiệu gạo Việt Nam trên toàn cầu.
