Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, các doanh nghiệp Việt Nam không ngừng tìm kiếm giải pháp tối ưu hóa chuỗi cung ứng và giảm thiểu chi phí. Một trong những hình thức giao dịch đặc thù và ngày càng phổ biến là xuất nhập khẩu tại chỗ. Phương thức này mang lại nhiều lợi ích vượt trội, giúp doanh nghiệp cắt giảm đáng kể thời gian và chi phí vận chuyển. Tuy nhiên, để đảm bảo quy trình thông quan diễn ra thuận lợi, không vướng mắc pháp lý, doanh nghiệp cần nắm vững và tuân thủ chặt chẽ các quy định về thủ tục hải quan. Bài viết này sẽ cung cấp những lưu ý quan trọng, giúp doan
Xuất nhập khẩu tại chỗ là gì?
Thế nào là xuất nhập khẩu tại chỗ?
Xuất nhập khẩu tại chỗ, tiếng Anh là On-spot export and import, là trường hợp hàng hóa được sản xuất phục vụ cho một thương nhân nước ngoài, nhưng hàng hóa sẽ được giao hàng tại Việt Nam cho một đơn vị theo chỉ định của thương nhân nước ngoài, thông thường là tại khu phi thuế quan.
Như vậy, xuất khẩu tại chỗ cần 3 yếu tố:
- Bán hàng (xuất khẩu) cho thương nhân nước ngoài
- Địa điểm giao hàng tại Việt Nam
- Thông tin người nhận hàng do người mua hàng nước ngoài cung cấp
Khi hội tụ đầy đủ 3 yếu tố trên thì hoạt động xuất nhập khẩu đó được coi là xuất nhập khẩu tại chỗ.
Lợi ích của xuất nhập khẩu tại chỗ
Xuất nhập khẩu tại chỗ mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp:
- Tiết kiệm chi phí vận chuyển quốc tế: Hàng hóa chỉ di chuyển trong phạm vi lãnh thổ Việt Nam, không phải xuất khẩu ra nước ngoài rồi nhập lại. Điều này giúp giảm chi phí vận tải, logistics và thời gian giao nhận.
- Rút ngắn thời gian giao hàng: Doanh nghiệp không cần thông quan tại cửa khẩu biên giới hay cảng biển, vì vậy, quy trình giao nhận nhanh hơn, đáp ứng tiến độ sản xuất và giao hàng kịp thời.
- Tối ưu hóa chuỗi cung ứng nội địa: Xuất nhập khẩu tại chỗ cho phép các doanh nghiệp nội địa bán nguyên vật liệu, hàng hóa cho doanh nghiệp chế xuất hoặc doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) ngay trong nước mà vẫn thực hiện đúng quy định về hải quan và thuế.
- Giảm rủi ro hư hỏng hàng hóa: Hàng hóa không phải vận chuyển đường xa, không qua nhiều khâu trung chuyển, có thể hạn chế hư hỏng, mất mát, rủi ro trong quá trình vận tải quốc tế.
Hàng hóa nào được thực hiện xuất khẩu nhập khẩu tại chỗ?
Căn cứ khoản 1 Điều 86 Thông tư 38/2015/TT-BTC các hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu tại chỗ bao gồm:
- Sản phẩm gia công; máy móc, thiết bị thuê hoặc mượn; nguyên liệu, vật tư dư thừa; phế liệu, phế phẩm thuộc hợp đồng gia công;
- Hàng hóa mua bán giữa doanh nghiệp nội địa với doanh nghiệp chế xuất, doanh nghiệp trong khu phi thuế quan;
- Hàng hóa mua bán giữa doanh nghiệp Việt Nam với tổ chức, cá nhân nước ngoài không có hiện diện tại Việt Nam và được thương nhân nước ngoài chỉ định giao, nhận hàng hóa với doanh nghiệp khác tại Việt Nam.
Thủ tục xuất nhập khẩu tại chỗ, hướng dẫn mở tờ khai xuất nhập khẩu tại chỗ
Khi làm thủ tục xuất nhập khẩu tại chỗ, doanh nghiệp cần xác định chính xác mã loại hình để lên tờ khai hải quan. Các mã loại hình trong xuất nhập khẩu tại chỗ thường là mã:
Mã loại hình A42: chuyển tiêu thụ nội địa khác.
Mã loại hình E23: Nhập nguyên liệu gia công từ hợp đồng khác chuyển sang.
Mã loại hình E41: Nhập sản phẩm thuê gia công ở nước ngoài.
Mã loại hình E21: Nhập nguyên liệu để gia công cho thương nhân nước ngoài.
Để hiểu rõ về thủ tục xuất nhập khẩu tại chỗ, cần phân ra công việc của nhà xuất khẩu, nhà nhập khẩu & cơ quan hải quan.
Đối với người xuất khẩu
- Bước 1: Người kê khai sẽ điền đầy đủ thông tin được yêu cầu trên tờ khai hàng hoá xuất khẩu và khai vận chuyển kết hợp, mã địa điểm của Chi cục Hải quan làm thủ tục hải quan nhập khẩu phải ghi rõ và chính xác vào ô “Điểm đích cho vận chuyển bảo thuế”.
- Bước 2: Người xuất khẩu sẽ thực hiện thủ tục xuất khẩu hàng hóa theo quy định hoặc hướng dẫn của cơ quan.
- Bước 3: Sau khi hàng hóa xuất khẩu đã được thông quan, doanh nghiệp xuất khẩu tiến hành giao kiện hàng đến cho người nhập khẩu.
Đối với người nhập khẩu
- Bước 1: Người nhập khẩu phải khai thông tin trên tờ khai hàng hóa nhập khẩu, lưu ý cần ghi rõ số tờ khai hàng hóa xuất khẩu tại chỗ tương ứng tại ô “Phần ghi chú” trên tờ khai hàng hóa nhập khẩu. Ở bước này doanh nghiệp phải tiến hành thực hiện nghiêm túc theo đúng thời hạn quy định.
- Bước 2: Doanh nghiệp thực hiện thủ tục nhập khẩu hàng hóa chính xác, đúng thời hạn theo quy định.
Hồ sơ hải quan xuất nhập khẩu tại chỗ
Căn cứ khoản 3 Điều 86 Thông tư 38/2015/TT-BTC quy định hồ sơ hải quan hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu tại chỗ thực hiện theo quy định tại Điều 16 Thông tư này (được sửa đổi bởi khoản 58 Điều 1 Thông tư 39/2018/TT-BTC) bao gồm:
- Tờ khai hàng hóa xuất khẩu;
- Hóa đơn thương mại hoặc chứng từ có giá trị tương đương trong trường hợp người mua phải thanh toán cho người bán;
- Giấy phép xuất khẩu;
- Giấy thông báo miễn kiểm tra hoặc giấy thông báo kết quả kiểm tra chuyên ngành hoặc chứng từ khác theo quy định của pháp luật về quản lý, kiểm tra chuyên ngành (sau đây gọi tắt là Giấy chứng nhận kiểm tra chuyên ngành);
- Chứng từ chứng minh tổ chức, cá nhân đủ điều kiện xuất khẩu hàng hóa theo quy định của pháp luật về đầu tư;
- Hợp đồng ủy thác.
Quy định mới nhất về xuất nhập khẩu tại chỗ
Trong năm 2025, Nghị định 08/2015/ NĐ-CP sẽ được sửa đổi, bổ sung nhằm hoàn thiện hơn nữa khung pháp lý về xuất nhập khẩu tại chỗ. Theo thông tin từ Tổng cục Hải quan, một số thay đổi đáng chú ý bao gồm:
Tiêu chí | Quy định cũ | Quy định mới (từ 2025) | Tác động của sự thay đổi |
Phạm vi áp dụng | Giao dịch ba bên và hai bên | Loại bỏ giao dịch ba bên, chỉ áp dụng giao dịch hai bên (thương nhân nước ngoài và doanh nghiệp Việt Nam) | Sự thay đổi có thể giảm thiểu tình trạng lợi dụng giao dịch ba bên để gian lận thương mại, trốn thuế. Tuy nhiên, một số doanh nghiệp quen với mô hình ba bên sẽ phải điều chỉnh lại cấu trúc hợp đồng, chuỗi cung ứng. |
Điều kiện thương nhân nước ngoài | Không quy định rõ về thương nhân nước ngoài | Yêu cầu thương nhân nước ngoài không có văn phòng đại diện, trụ sở, chi nhánh tại Việt Nam. | Thay đổi này ngăn ngừa việc “mượn tay” doanh nghiệp trong nước để hợp thức hóa hàng hóa, chống gian lận xuất xứ. Doanh nghiệp có công ty mẹ hoặc chi nhánh nước ngoài tại Việt Nam cần rà soát lại đối tác để đảm bảo phù hợp điều kiện mới. |
Cơ sở pháp lý chính | Điều 35 Nghị định 08/2015/NĐ-CP; Quy định tại Thông tư 38/2015/TT-BTC | Bãi bỏ Điều 35, XNKTC được điều chỉnh qua Thông tư 38 (Điều 86) và các văn bản liên quan | Quy định mới thống nhất và đơn giản hóa cơ sở pháp lý, giúp quy trình pháp lý dễ theo dõi hơn. Doanh nghiệp cần cập nhật kịp thời văn bản hướng dẫn mới, tránh áp dụng sai quy định. |
Chi phí và thời gian thực hiện | Doanh nghiệp phải chịu lệ phí, chi phí lưu kho bãi, vận hành hệ thống hải quan | Cắt giảm chi phí, không phải thực hiện thủ tục khai báo hải quan nếu giao dịch thuần nội địa | Sự thay đổi giảm chi phí lưu kho, vận hành hải quan; rút ngắn thời gian thông quan và giao hàng. Từ đó, thúc đẩy thương mại nội địa và giảm áp lực cho cơ quan hải quan. |
Thủ tục khai báo | Áp dụng cho doanh nghiệp FDI, doanh nghiệp chế xuất, gia công cho nước ngoài và cả doanh nghiệp nội địa | Thu hẹp phạm vi: ưu tiên doanh nghiệp chế xuất, gia công; giảm thủ tục cho doanh nghiệp nội địa | Thay đổi hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ, đặc biệt là doanh nghiệp nội địa trong việc mở rộng thị trường và hoạt động xuất khẩu. Từ đó, khuyến khích sản xuất trong nước, tận dụng cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do (FTA). |
Lưu ý khi làm thủ tục hải quan mở tờ khai xuất nhập khẩu tại chỗ
Lựa chọn đúng mã loại hình xuất nhập khẩu tại chỗ
Đây là yếu tố then chốt quyết định việc tờ khai của bạn có được chấp nhận hay không. Doanh nghiệp cần tra cứu và sử dụng chính xác mã loại hình theo hướng dẫn của Tổng cục Hải quan. Ví dụ, E42 cho xuất tại chỗ và E62 cho nhập tại chỗ. Việc khai sai mã loại hình có thể dẫn đến việc từ chối thông quan hoặc bị xử phạt hành chính.
Mở tờ khai đúng cơ quan hải quan
Việc mở tờ khai cần được thực hiện tại đúng chi cục hải quan theo quy định:
- Người bán (bên xuất khẩu tại chỗ) sẽ mở tờ khai xuất tại chi cục hải quan quản lý trực tiếp doanh nghiệp mình.
- Người mua (bên nhập khẩu tại chỗ) sẽ mở tờ khai nhập tại chi cục hải quan quản lý nơi doanh nghiệp đặt trụ sở hoặc nhà máy.
Khớp thông tin giữa 2 tờ khai xuất và nhập
Tính đồng bộ giữa hai tờ khai là vô cùng quan trọng. Các thông tin như mã HS, số lượng, trị giá, mã loại hình, và thông tin bên mua – bên bán phải hoàn toàn khớp nhau. Bất kỳ sự sai lệch nào cũng có thể khiến tờ khai không được thông quan hoặc bị hải quan yêu cầu hủy để khai lại, gây mất thời gian và chi phí cho doanh nghiệp.
Đảm bảo hàng hóa cần sẵn sàng để kiểm tra thực tế (nếu có)
Mặc dù là giao dịch tại chỗ, cơ quan hải quan vẫn có quyền kiểm tra thực tế hàng hóa, đặc biệt khi có dấu hiệu nghi vấn. Do đó, doanh nghiệp cần đảm bảo hàng hóa được bảo quản tại kho và sẵn sàng cho việc kiểm tra nếu có yêu cầu.
Chú ý thời điểm khai và nộp tờ khai
Doanh nghiệp nên thực hiện khai báo trước khi giao hàng để tránh vi phạm thời gian thông quan. Hạn chót nộp tờ khai thường là trước khi hàng hóa chính thức rời khỏi địa điểm giao nhận. Việc chậm trễ có thể dẫn đến các khoản phạt không đáng có.
Chuẩn bị biên bản bàn giao – yếu tố bắt buộc
Biên bản bàn giao là một chứng từ pháp lý quan trọng, được xem là bằng chứng chứng minh việc giao nhận hàng hóa giữa hai bên. Chứng từ này sẽ được dùng để đối chiếu khi kiểm tra sau thông quan, giúp doanh nghiệp chứng minh tính hợp lệ của giao dịch.
Kiểm tra chính sách thuế xuất nhập khẩu tại chỗ
Doanh nghiệp cần xác định rõ hàng hóa có thuộc diện chịu thuế hay không. Một số trường hợp có thể được miễn thuế, ví dụ như doanh nghiệp chế xuất nhập hàng từ nội địa để phục vụ sản xuất xuất khẩu. Việc nắm rõ chính sách thuế giúp doanh nghiệp tránh sai phạm và tối ưu hóa chi phí.
Lưu trữ hồ sơ cẩn thận để phục vụ kiểm tra sau thông quan
Cơ quan hải quan có thể tiến hành kiểm tra sau thông quan trong vòng 5 năm kể từ ngày thông quan. Do đó, doanh nghiệp cần lưu trữ đầy đủ và cẩn thận tất cả hồ sơ, chứng từ liên quan đến giao dịch, bao gồm hợp đồng, hóa đơn, tờ khai, biên bản bàn giao, và các tài liệu khác. Điều này giúp doanh nghiệp chuẩn bị tốt nhất cho các cuộc kiểm tra và tránh được những rắc rối pháp lý không đáng có.
Kết luận
Tóm lại, xuất nhập khẩu tại chỗ là một giải pháp tối ưu cho nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp trong khu chế xuất, khu công nghiệp hoặc những đơn vị có chuỗi cung ứng nội địa. Tuy nhiên, để khai thác hiệu quả hình thức này và tránh những rủi ro không đáng có, doanh nghiệp cần đặc biệt chú trọng đến việc lựa chọn đúng mã loại hình, mở tờ khai đúng cơ quan hải quan, đảm bảo thông tin khớp giữa các tờ khai, và chuẩn bị kỹ lưỡng hồ sơ chứng từ. Nắm vững những lưu ý này không chỉ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, thời gian mà còn xây dựng được uy tín và tránh những sai phạm đáng tiếc trong hoạt động xuất nhập khẩu của mình.
Theo dõi Tradeint ngay để cập nhật kịp thời các kiến thức liên quan đến thương mại quốc tế.
