Ngày 2/4/2025, Tổng thống Donald Trump công bố loạt thuế quan đối ứng (reciprocal tariffs) lên hơn 60 quốc gia. Việt Nam lọt top bị trừng phạt nặng với mức thuế 46% – cao thứ 5 trong danh sách. Biểu thuế mới gây chấn động toàn cầu, buộc các nền kinh tế lớn phải lên tiếng và tính toán biện pháp ứng phó khẩn cấp.
Mỹ áp thuế đối ứng toàn cầu – Việt Nam chịu tác động mạnh
Trong động thái gây sốc toàn cầu, Mỹ áp thuế đối ứng (reciprocal tariffs) lên hàng loạt quốc gia vào ngày 2/4/2025. Danh sách bao gồm hơn 60 nước và vùng lãnh thổ, với các mức thuế dao động từ 10% đến gần 50%.
Theo bảng công bố từ chính quyền Trump, Việt Nam bị áp mức thuế đối ứng 46% – thuộc nhóm cao nhất, chỉ sau các quốc gia như Campuchia (49%), Myanmar (44%) và Thái Lan (36%). Mức thuế này được xem là phản ánh mức thuế mà các nước hiện đang áp lên hàng hóa Mỹ.
Tổng thống Trump tuyên bố: “Nếu họ áp thuế 90% lên hàng của chúng ta, chúng ta sẽ đáp lại bằng thuế tương ứng.” Đây là chính sách nhằm “lấy lại công bằng thương mại” theo cách tiếp cận cứng rắn, đặt lại luật chơi cho thương mại quốc tế.
Phản ứng của các quốc gia trước biểu thuế đối ứng của Mỹ
Trung Quốc – Cảnh báo trả đũa mạnh mẽ
Bộ Thương mại Trung Quốc ngày 3/4 tuyên bố “kiên quyết phản đối” biểu thuế mới của Mỹ, cho rằng hành động này vi phạm nghiêm trọng các quy tắc thương mại quốc tế và gây tổn hại đến các bên liên quan. Bắc Kinh gọi biểu thuế của Trump là “hành vi đơn phương, gây hại toàn cục”. Bắc Kinh tuyên bố sẽ áp dụng các biện pháp đối phó cần thiết để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, đồng thời kêu gọi Mỹ hủy bỏ ngay các chính sách thuế quan mới.
Liên minh châu Âu (EU) – Lên án và tính đến biện pháp đối kháng
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho rằng chính sách thuế này là “đòn giáng mạnh vào kinh tế thế giới”, làm tăng chi phí tiêu dùng và rối loạn chuỗi cung ứng. EU không loại trừ khả năng áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại ngược lại Mỹ.
Hiệp hội Công nghiệp ô tô Đức (VDA) cảnh báo thuế quan của Mỹ sẽ gây thiệt hại lớn đến tăng trưởng toàn cầu và việc làm, đồng thời thúc giục châu Âu mở rộng các thỏa thuận thương mại tự do. Chủ tịch VDA, bà Hildegard Mueller, chỉ trích động thái của Mỹ là “sự đơn độc hóa nước Mỹ”, phá vỡ trật tự thương mại quốc tế.
Nhật Bản và Hàn Quốc – Kêu gọi đàm phán
Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản Kazuo Ueda cho rằng mức thuế mới của Mỹ có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến thương mại toàn cầu, đồng thời khẳng định Tokyo sẽ theo dõi sát các biến động để phản ứng phù hợp.
Trong khi đó, Hàn Quốc triển khai ngay gói hỗ trợ khẩn cấp cho doanh nghiệp bị ảnh hưởng, bao gồm ngành ô tô và công nghiệp phụ trợ. Quyền Tổng thống Han Duck Soo khẳng định: “Chính phủ phải huy động toàn bộ nguồn lực để ứng phó với khủng hoảng thương mại.”
Canada và Mexico – Sẵn sàng trả đũa nếu bị ảnh hưởng
Dù không nằm trong danh sách bị áp thuế trực tiếp, Thủ tướng Canada Mark Carney tuyên bố sẽ áp dụng biện pháp đối phó nếu cần thiết, đặc biệt liên quan đến mặt hàng nhôm, thép và fentanyl. Ông nhấn mạnh Canada sẽ bảo vệ người lao động và doanh nghiệp trong nước đến cùng.
Mexico cũng đang tổ chức họp cấp cao để đánh giá nguy cơ lan truyền hiệu ứng thuế quan, đặc biệt trong các ngành dệt may và nông nghiệp.
Australia & New Zealand – Không trả đũa, nhưng không ủng hộ
Thủ tướng Australia Anthony Albanese khẳng định không trả đũa Mỹ, vì điều này có thể làm tăng chi phí sinh hoạt và kéo tụt tăng trưởng. Tuy nhiên, ông chỉ trích đây không phải hành động của một người bạn, và thiếu cơ sở logic về mặt thương mại.
Tại New Zealand, Thủ tướng Christopher Luxon thẳng thắn cảnh báo: “Người tiêu dùng Mỹ sẽ phải trả giá cho thuế quan này.” Bộ trưởng Thương mại Todd McClay cho biết sẽ làm việc trực tiếp với Washington để hiểu rõ tác động và tìm giải pháp.
Anh & Ý – Mong muốn đàm phán, tránh chiến tranh thương mại
Anh – một đồng minh thân cận của Mỹ – vẫn giữ lập trường hòa hoãn. Bộ trưởng Kinh doanh Jonathan Reynolds cho biết: “Không ai muốn chiến tranh thương mại và chúng tôi vẫn hy vọng đạt được thỏa thuận.”
Tại Ý, Thủ tướng Giorgia Meloni nhấn mạnh mức thuế 20% đối với EU là một cách tiếp cận sai lầm, đồng thời cam kết sẽ làm mọi cách để ngăn chặn một cuộc chiến thương mại phương Tây – phương Tây.
Các nước đang phát triển – Tìm đường đi riêng
Các nước như Brazil, Nam Phi, Myanmar, Tunisia… – vốn có tỷ trọng xuất khẩu lớn sang Mỹ – đang xem xét nộp đơn khiếu nại lên WTO và tìm cách đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, giảm phụ thuộc vào Mỹ.
Việt Nam đối mặt mức thuế 46%: Phản ứng và chiến lược điều chỉnh
Ngay sau khi Mỹ áp thuế 46% lên hàng Việt, sáng 3/4, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chủ trì cuộc họp khẩn tại Hà Nội cùng các bộ, ngành để ứng phó với động thái gây sốc này từ phía Washington.
Cuộc họp nhấn mạnh tính chất nghiêm trọng của mức thuế đối ứng mà Mỹ vừa công bố — không chỉ tác động đến xuất khẩu, mà còn đe dọa chuỗi cung ứng và lợi thế cạnh tranh của hàng Việt trên thị trường toàn cầu.
Mức thuế cao, nhưng không phải lần đầu
Không phải lần đầu tiên Việt Nam trở thành “đối tượng” trong chính sách thương mại cứng rắn của ông Trump. Trong giai đoạn 2018–2020, Việt Nam đã nhiều lần bị cáo buộc “bán phá giá”, “lạm dụng thương mại” hay “thao túng tiền tệ”.
Việt Nam từng nhiều lần đối diện với các đòn thuế từ chính quyền Trump trong giai đoạn 2018–2020:
- 2018: Nông sản bị áp thuế 80% → đàm phán giảm sâu.
- 2019: Thép, gỗ bị áp thuế 120% → giảm về gần mức cũ.
- 2020: Bị đưa vào danh sách thao túng tiền tệ → nhờ đàm phán được tạm gỡ dưới thời Biden.
Tuy nhiên, điểm sáng là: Việt Nam đã từng đàm phán thành công để đưa các mức thuế cao ngất ấy về gần mức bình thường.
Những ngành "chịu trận" đầu tiên
Việt Nam hiện xuất khẩu sang Mỹ tới 142 tỷ USD/năm – tương đương gần 30% GDP quốc gia. Nếu cộng thêm thuế cơ bản 10%, tổng thuế mà hàng Việt phải chịu là 56%, một con số khổng lồ với bất kỳ nền kinh tế đang phát triển nào.
Theo HSBC, GDP Việt Nam có thể giảm 2,5–3%, tương đương hàng chục nghìn tỷ đồng bốc hơi khỏi nền kinh tế. Nguy cơ hàng triệu lao động trong các ngành xuất khẩu chủ lực mất việc trong quý tới là hoàn toàn có thật.
Theo đánh giá từ VIS Rating, các ngành xuất khẩu chủ lực có thể mất 10% đơn hàng ngay trong quý tới:
- Dệt may (36 tỷ USD): Crystal Group, Vinatex, May Sông Hồng, Dệt May Thành Công…
- Điện tử, máy tính (40 tỷ USD): Intel, HP, Dell, Amkor, Samsung, Saigon Fabrication, Victory Giant…
- Giày dép: PouYuen, TBS, Biti’s, Vina Giày, Thượng Đình…
- Gỗ: Phú Tài, Savimex, AA Corporation, An Việt Phát, Kim Tín…
- Điện thoại, linh kiện: Samsung, Foxconn, Luxshare, Goertek…
- Máy móc, thiết bị: Rockwell Automation, Trina Solar, Techtronic, JA Solar…
- Thủy sản: Minh Phú, Vĩnh Hoàn, Stapimex, Hùng Vương…
- Ô tô: Thaco, Honda, Ford, Vinfast…
Hành động nhanh chóng trong năm 2025
Bối cảnh năm 2025 cho thấy Việt Nam tiếp tục giữ vững chiến lược quen thuộc: phản ứng nhanh, mềm dẻo nhưng cứng rắn khi cần. Chỉ hai ngày trước khi Mỹ công bố thuế mới, Việt Nam đã ban hành Nghị định số 73/2025/NĐ-CP – một bước đi được xem như “thông điệp thiện chí” gửi tới phía Mỹ. Trong đó, nhiều mặt hàng Mỹ vốn bị áp thuế cao tại Việt Nam như thịt bò, thịt gà, ô tô, thiết bị bay không người lái, khí hóa lỏng… đã được cam kết giảm mạnh, thậm chí về mức 0% thuế.
Song song với đó, Việt Nam còn chủ động tăng nhập khẩu các mặt hàng Mỹ để giảm thặng dư thương mại — một trong những lý do cốt lõi khiến Mỹ đưa ra mức thuế 46% “đối xứng”. Ngoài ra, Việt Nam còn thực hiện một loạt “tín hiệu chính trị tích cực”, điển hình như:
- Cho phép Starlink (thuộc SpaceX) được đầu tư trực tiếp vào hạ tầng viễn thông mà không cần liên doanh — điều chưa từng xảy ra trước đây.
- Đồng ý mở rộng tiếp nhận người bị Mỹ trục xuất, kể cả những người không rõ quốc tịch hoặc cư trú tại Mỹ trước 1995.
- Tăng cường kiểm soát xuất xứ, đánh thuế chống bán phá giá với hàng đội lốt “Made in Vietnam” để né thuế Trung Quốc, giúp bảo vệ uy tín hàng xuất khẩu Việt trên thị trường Mỹ.
Đặc biệt, các động thái của Việt Nam còn thể hiện khả năng “cân bằng chiến lược” giữa các cường quốc. Trong khi Mỹ là đối tác quan trọng, Việt Nam vẫn tiếp tục duy trì tiếp xúc cấp cao với Trung Quốc và EU — nhằm giữ thế trung lập, không để bị kẹt trong “cuộc chiến thuế” mang tính địa chính trị.
Tất cả cho thấy: dù mức thuế 46% là cao và gây áp lực lớn, nhưng không phải con số cuối cùng. Lịch sử cho thấy, Việt Nam có khả năng đàm phán và giảm thuế thành công, miễn là có chiến lược rõ ràng và đánh đổi hợp lý giữa thương mại và chính trị.
TradeInt – Chìa khóa giúp doanh nghiệp Việt chủ động ứng phó khủng hoảng thuế quan
Trong bối cảnh căng thẳng thương mại toàn cầu đang leo thang, các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam cần hơn bao giờ hết một công cụ dữ liệu mạnh mẽ để định hướng chiến lược. TradeInt – nền tảng tra cứu thông tin xuất nhập khẩu toàn cầu – chính là giải pháp tối ưu để hỗ trợ doanh nghiệp ứng phó linh hoạt trước các rủi ro từ thuế quan, chuỗi cung ứng và chính sách thương mại thay đổi liên tục.
Tìm kiếm thị trường thay thế nhanh chóng
Khi thị trường Mỹ trở nên khó tiếp cận vì mức thuế cao, việc mở rộng thị trường xuất khẩu sang các quốc gia khác là bắt buộc. TradeInt giúp doanh nghiệp nhanh chóng xác định các thị trường thay thế phù hợp dựa trên dữ liệu giao thương theo từng mã HS, nhóm sản phẩm, nhu cầu nhập khẩu và năng lực tiêu thụ của từng quốc gia.
Nhờ đó, doanh nghiệp có thể chuyển hướng xuất khẩu một cách có cơ sở thay vì chỉ phản ứng bị động. Điều này đặc biệt quan trọng với các ngành hàng như dệt may, đồ gỗ, điện tử hay thủy sản – những ngành đang chịu tác động mạnh từ chính sách thuế của Mỹ.
Theo dõi những diễn biến mới nhất của chuyển dịch chuỗi cung ứng toàn cầu
Sự dịch chuyển chuỗi cung ứng là một trong những hệ quả trực tiếp từ các chính sách thuế và địa chính trị. TradeInt cung cấp khả năng phân tích dòng chảy hàng hóa toàn cầu theo các thông tin cập nhật đều đặn hàng tháng, giúp doanh nghiệp Việt phát hiện sớm xu hướng: khách hàng đang chuyển sang nhập khẩu từ nước nào, nhà cung cấp nào đang nổi lên, khu vực nào có dấu hiệu sụt giảm nhu cầu.
Việc nắm bắt những tín hiệu này giúp doanh nghiệp chủ động điều chỉnh chiến lược sản xuất, tồn kho và logistics, thay vì chờ đến khi đơn hàng sụt giảm mới bắt đầu xử lý.
Ra quyết định thương mại – đầu tư chính xác, dữ liệu hỗ trợ hành động
Không chỉ giúp tìm thị trường hay theo dõi chuỗi cung ứng, TradeInt còn cung cấp cho doanh nghiệp bức tranh toàn cảnh về rủi ro thương mại thông qua các báo cáo phân tích, bảng xếp hạng đối tác tiềm năng, xu hướng đầu tư theo khu vực, ngành hàng.
Doanh nghiệp có thể:
- Dự báo rủi ro thị trường dựa trên biến động chính sách thuế, nhu cầu nhập khẩu, tốc độ tăng trưởng.
- Tối ưu hóa phân bổ đầu tư theo nhóm ngành – quốc gia – thị trường tiềm năng.
- Xác định đối tác quốc tế đáng tin cậy theo mã HS, lịch sử giao dịch, và mức độ ổn định thương mại.
Trong thời điểm “thị trường cũ rủi ro – thị trường mới chưa rõ ràng”, thông tin là lợi thế cạnh tranh cốt lõi. Với TradeInt, doanh nghiệp không chỉ được trang bị thông tin, mà còn có thể biến dữ liệu thành hành động cụ thể để bảo vệ doanh thu và giữ vững tăng trưởng. Liên hệ với TradeInt để trải nghiệm tra cứu thông tin online với sự tư vấn tận tình từ các chuyên gia hàng đầu trong ngành.
