Năm 2023 được đánh dấu là một năm đầy biến động đối với xuất khẩu nhóm hàng công nghiệp chế biến của Việt Nam. Dưới tác động của suy thoái kinh tế toàn cầu, đứt gãy chuỗi cung ứng, lạm phát tăng cao và xung đột địa chính trị, các ngành công nghiệp chủ lực như dệt may, da giày và điện thoại đã chịu ảnh hưởng nặng nề. Tuy nhiên, không vì thế mà bức tranh xuất khẩu trở nên ảm đạm. Ngược lại, ngành công nghiệp điện tử đã vươn lên mạnh mẽ, trở thành điểm sáng với mức tăng trưởng đáng kinh ngạc
Dệt May: Đơn Hàng Giảm, Doanh Nghiệp Tìm Lối Thoát
Năm 2023 là một năm đầy thử thách đối với ngành dệt may Việt Nam, khi kim ngạch xuất khẩu đạt 33,3 tỷ USD, giảm 11,4% so với năm 2022. Sự sụt giảm này là do nhiều yếu tố tác động, bao gồm:
- Lạm phát: Tình trạng lạm phát tại các thị trường trọng điểm như Hoa Kỳ và châu Âu đã làm giảm sức mua, khiến lượng đơn hàng sụt giảm đáng kể.
- Lãi suất tăng: Lãi suất tăng cao gây khó khăn cho hoạt động sản xuất và kinh doanh của các doanh nghiệp dệt may.
- Biến động tỷ giá: Sự chênh lệch tỷ giá cũng góp phần làm giảm khả năng cạnh tranh của hàng dệt may Việt Nam.
Tuy nhiên, ngành dệt may đã cho thấy sự phục hồi trong nửa cuối năm 2023. Điều này có được là nhờ những nỗ lực không ngừng của các doanh nghiệp trong việc đa dạng hóa thị trường và tìm kiếm đối tác mới. Các thị trường xuất khẩu dệt may chính của Việt Nam bao gồm:
- Hoa Kỳ: 14,5 tỷ USD (giảm 16,7%)
- Nhật Bản: 4,1 tỷ USD (giảm 0,4%)
- Hàn Quốc: 3 tỷ USD (giảm 7,9%)
- EU: Tổng kim ngạch giảm, đặc biệt ở các thị trường như Anh, Phần Lan, Na Uy, Pháp và Đan Mạch.
- Trung Quốc: 1,2 tỷ USD (giảm 6,8%)
- Các thị trường mới nổi: Ghi nhận mức tăng trưởng, đặc biệt là Nga, Ả Rập Xê Út, Tây Ban Nha, Australia và Ấn Độ.
Hình 1: Cơ cấu thị trường xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam năm 2023
Thành công của ngành dệt may đến từ sự đa dạng hóa sản phẩm, từ quần áo thời trang, đồ bảo hộ lao động đến các sản phẩm may mặc chuyên dụng. Bên cạnh đó, việc đầu tư vào các công nghệ sản xuất hiện đại giúp nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, đồng thời giảm thiểu chi phí sản xuất và tác động môi trường.
Ngành dệt may Việt Nam cũng tận dụng tốt các hiệp định thương mại tự do (FTA) để mở rộng thị trường xuất khẩu. Các FTA như EVFTA (Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – EU) và CPTPP (Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương) đã tạo điều kiện thuận lợi cho hàng dệt may Việt Nam thâm nhập vào các thị trường lớn với thuế suất ưu đãi.
Điện Thoại Và Linh Kiện
Xuất khẩu điện thoại và linh kiện của Việt Nam trong năm 2023 giảm 9,7% so với năm 2022, đạt 52,4 tỷ USD. Mặc dù kim ngạch xuất khẩu giảm, điện thoại và linh kiện vẫn là là nhóm hàng xuất khẩu lớn thứ 2 của Việt Nam.
Tuy nhiên, các thương hiệu điện thoại nguyên chiếc như Samsung, Google, iPhone, Nokia và Xiaomi vẫn duy trì được vị thế xuất khẩu lớn trên thị trường. Thương hiệu linh kiện điện thoại có kim ngạch xuất khẩu cao gồm Samsung, LG và Sony. Sự tăng trưởng xuất khẩu sang Trung Quốc, EU, ASEAN, Anh và Nhật Bản cho thấy tiềm năng phục hồi của ngành này.
| Thị trường | Kim ngạch xuất khẩu năm 2023 (triệu USD) | So với năm 2022 (%) |
|---|---|---|
|
Trung Quốc |
16.868 |
+3,7 |
|
Hoa Kỳ |
7.905 |
-33,5 |
|
EU |
6.693,8 |
+3,0 |
|
Hàn Quốc |
3.509,6 |
-30,5 |
|
UAE |
2.127,6 |
-3,7 |
|
ASEAN |
2.113,6 |
+5,7 |
|
Hồng Kông |
1.423,2 |
-30,7 |
|
Anh |
1.318,5 |
+15,9 |
|
Nhật Bản |
1.115,8 |
+12,8 |
Hình 2: Các thị trường xuất khẩu hàng điện thoại và linh kiện năm 2023
Máy Vi Tính, Sản Phẩm Điện Tử và Linh Kiện
Xuất khẩu điện thoại và linh kiện cũng chịu ảnh hưởng không nhỏ, giảm 9,7% so với năm trước. Tuy nhiên, các thương hiệu lớn như Samsung, Google, iPhone, Nokia và Xiaomi vẫn duy trì được vị thế trên thị trường. Sự tăng trưởng xuất khẩu sang Trung Quốc, EU, ASEAN, Anh và Nhật Bản cho thấy tiềm năng phục hồi của ngành này là rất lớn.
| Thị trường | Kim ngạch xuất khẩu năm 2023 (triệu USD) | So với năm 2022 (%) |
|---|---|---|
|
Hoa Kỳ |
17.021 |
+6,8 |
|
Trung Quốc |
13.050 |
+9,8 |
|
Hồng Kông |
5.536 |
-5,8 |
|
EU |
5.527 |
-13,0 |
|
Hàn Quốc |
4.827 |
+42.6
|
|
ASEAN |
2.509 |
-25,9
|
|
Ấn Độ |
1.947 |
+ 88,2 |
|
Nhật Bản |
1.060 |
-7,2 |
Hình 3: Các thị trường xuất khẩu hàng máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện năm 2023
Da Giày: Khó Khăn Trùng Điệp
Tương tự như dệt may, ngành da giày cũng đối mặt với nhiều khó khăn do suy thoái kinh tế và sức mua giảm. Kim ngạch xuất khẩu giảm 15,3% so với năm 2022. Tuy nhiên, sự phục hồi trong những tháng cuối năm và sự đa dạng hóa thị trường cho thấy tín hiệu tích cực cho ngành này.
Hình 4: Một số thị trường xuất khẩu giày dép năm 2023
Gỗ và Sản Phẩm Gỗ: Ghi Nhận Sự Giảm Lần Đầu Kể Từ 2009
Xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ giảm mạnh 15,9% so với năm 2022, đánh dấu năm giảm đầu tiên kể từ năm 2009. Nguyên nhân chính là do lạm phát gia tăng tại Hoa Kỳ, thị trường xuất khẩu chủ lực của ngành gỗ Việt Nam.
Hình 5: Các thị trường xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam năm 2023
Thép: Tăng Trưởng Ấn Tượng Về Sản Lượng
Kim ngạch xuất khẩu thép năm 2023 đạt 8,35 tỷ USD, tăng 4,5% so với năm 2022. Đặc biệt, sản lượng xuất khẩu tăng trưởng mạnh mẽ, đạt 11,1 triệu tấn, tăng 32,6% so với năm trước.
Thị trường ASEAN là điểm đến chủ yếu của thép Việt Nam, chiếm 28,62% tổng sản lượng xuất khẩu. Xuất khẩu sang EU cũng tăng trưởng ấn tượng, đạt 2,55 triệu tấn, tăng 86,2% về lượng và 29% về giá trị. Hoa Kỳ và Ấn Độ cũng là những thị trường có sự tăng trưởng đáng kể.
Tuy nhiên, giá thép xuất khẩu trung bình giảm nhẹ, đạt khoảng 700 USD/tấn. Xuất khẩu sang Trung Quốc giảm mạnh, chỉ đạt 5,58 nghìn tấn.
Hình 6: Các thị trường xuất khẩu thép của Việt Nam năm 2023
Nhựa: Giảm Nhẹ Nhưng Vẫn Chiếm Tỷ Trọng Đáng Kể
Xuất khẩu sản phẩm nhựa đạt 5,2 tỷ USD, giảm 5,7% so với năm 2022. Trong khi đó, xuất khẩu nguyên liệu nhựa lại tăng 17,7% về lượng, đạt 1,93 triệu tấn, nhưng giảm 6,1% về giá trị. Hoa Kỳ, Nhật Bản, ASEAN và EU là những thị trường nhập khẩu sản phẩm nhựa lớn nhất của Việt Nam.
Hình 7: Một số thị trường xuất khẩu sản phẩm nhựa của Việt Nam năm 2023
Máy Móc, Thiết Bị, Dụng Cụ và Phụ Tùng Khác: Duy trì vị thế quan trọng
Kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng này đạt gần 43,1 tỷ USD, giảm 5,7% so với năm 2022. Tuy nhiên, đây vẫn là một trong những nhóm hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, chiếm 12,2% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa cả nước.
Hoa Kỳ tiếp tục là thị trường xuất khẩu lớn nhất, chiếm 42,2% tổng kim ngạch. Xuất khẩu sang EU giảm nhẹ 1,5%. Tuy nhiên, xuất khẩu sang một số thị trường nhỏ hơn lại tăng trưởng mạnh, như Phần Lan, Mozambique, Ả Rập Xê Út và Séc.
Hình 8: Cơ cấu thị trường xuất khẩu máy móc, thiết bị, dụng cụ khác
